گونه ی آویشن شیرازی (Zataria multiflora Boiss.) بعنوان منبعی غنی از تیمول در جنوب استان کرمان

صابر آملی, سیروس; اسدی پور, علی; شمس اردکانی, محمدرضا; عیدیخانی, عبدالواحد

گونه ی آویشن شیرازی (Zataria multiflora Boiss.) بعنوان منبعی غنی از تیمول در جنوب استان کرمان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی، استان مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ساری، ایران

² عضو هیأت علمی دانشکدۀ داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی، کرمان

³ عضو هیأت علمی دانشکدۀ داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی، تهران، ایران

⁴ دانشجوی فارغ التحصیل داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی، کرمان

چکیده

آویشن شیرازی (Zataria multiflora Boiss.) از تیره Labiatae در نواحی گسترده‌ای از مرکز و جنوب ایران به صورت خودرو یافت می‌شود. این بررسی بمنظور شناسایی کمی و کیفی اسانس آویشن شیرازی در جنوب کرمان بعنوان گونه‌ی دارویی و اسانس‌دار مهم و اقتصادی انجام شده‌است. در این بررسی سرشاخه‌های برگدار و گلدار این گونه در اواسط اردیبهشت ماه از منطقه کهنوج کرمان جمع‌آوری گردید. روغن فرار سرشاخه های برگدار و گلدار این گیاه با استفاده از روش تقطیر با آب استخراج و به وسیله سولفات‌سدیم بی‌آب، آبگیری شد. سپس اجزای متشکله آن توسط دستگاه گاز کروماتوگراف– طیف-سنج جرمی (GC-MS) تجزیه، شناسایی و تعیین مقدار گردید. از اندیس کواتس ترکیبات نیز به منظور تأئید شناسایی استفاده شد. سرشاخه‌های گلدار این گیاه حاوی 4/1% حجم به وزن روغن فرار بود. 29 ترکیب موجود در آن شناسایی شد که 99% مواد متشکله اسانس را تشکیل می‌دهند. عمده‌ترین اجزای این اسانس، به ترتیب: تیمول (16/62%)، پاراسیمن (35/13%)، گاماترپینن (5/5%) و آلفاپینن (64/3%) می‌باشند. این اسانس یک منبع غنی از تیمول می‌باشد، که اثرات درمانی مربوط به این ماده را از قبیل اثرات ضد‌میکروبی، قارچی، انگلی، و اسپاسم گوارشی، از خود بروز می‌دهد. از مقایسه نتایج این بررسی با سایر نتایج پژوهش‌های انجام گرفته در ایران مشخص می‌شود که نمونه کهنوج بیشترین درصد اسانس را دارد و درصد تیمول و پارا سیمن آن از سایر نمونه‌ها بیشتر می-باشد و برعکس مناطق دیگر حاوی لینالول کمتر و فاقد کارواکرول است.

کلیدواژه‌ها